Bugüne dek Hz. Muhammed'in "ümmi" oluşunu, okuma yazma bilmemesi olarak kabul etmiştim. Daha doğrusu ilk bu şekilde öğrendiğim için, üzerine düşünmemiştim bile. Ancak bazı ilim adamlarının Hz. Peygamber'in okuma yazma biliyor olduğunu söylemeleri ve gerekçelerini sunmaları üzerine bu görüşü kendime daha yakın bulmaya başladım.
Birkaç gün evvel, İngilizce konuşma pratiği yaptığım bir sitede, Mısır'dan bir arkadaşla bu hususu saatlerce tartıştık. O ısrarla Peygamber'in okuma yazma bilmediğini savundu durdu.
Saatlerce süren tartışmadan sonra, vardığım sonuçlar, bulduğum notlar ve değerlendirmelerin heba olmasına içim elvermedi ve kısaca notlarımı toparlayıp yayınlamaya karar verdim.
Faydalı olması umuduyla...
Bedir savaşı sonrasında esirlerin müslümanlara okuma yazma öğretmeleri karşılığında serbest kalabildikleri bilinmektedir.
- Buradan anlaşılıyor ki o toplumda okuma yazma bilenler de bulunmaktadır.
- Peygamber okuma yazma öğrenmeye teşvik ettiği halde kendisi öğrenmemeyi ısrarla tercih mi ediyordu? Bunu neden yapsındı ki?
- Peygamberin ticaret yaptığı bilinmektedir. Okuma yazma bilmesi ona avantaj sağlamaz ve işlerini kolaylaştırmaz mıydı? Neden öğrenmesindi ki?
- Şayet ümmilik Kur'an'ın Peygamber tarafından yazılamayacağının delili kabul edilecekse, Peygamberin ümmi olduğunu bildiği halde akrabaları ve çevresi neden ilettiği vahye karşı çıkmışlardır?
Hz. Muhammed'in okuma-yazma bilmediğini savunan müslümanlar, bunu genellikle Kur'an'ın Hz. Peygamber tarafından yazılmış olma şüphesini bertaraf etmeyi amaçlamaktadırlar... Halbuki Allah, Kur'an'ın insanlar tarafından yazılamayacağını açıkça ifade etmekte ve hatta meydan okumaktadır:
De ki: "Bu Kur'an'ın bir benzerini getirmek üzere insanlar ve cinler bir araya gelseler, hatta birbirlerine destek de olsalar onun benzerini getiremezler." (Kur'an 17:88)
Yoksa "Onu (Muhammed) uydurdu!" mu diyorlar? De ki: "Doğruysanız Allah'tan başka, gücünüzün yettiklerini çağırın da onun benzeri bir sure getirin!" (Kur'an 10:38)
Geçeyim "ümmi" kelimesinin tanımına...
"Genelde okuma-yazma bilmeyen şeklinde anlaşılan "ümmî" sıfatı, aslında okuma-yazma yoluyla elde edilen/kitabî bilgileri bilmeyen, mevcut dinlerden hiçbirine tâbi olmayan, dolayısıyla onların kutsal kitaplarını okumayı ve yazmayı bilmeyen anlamındadır. Kendilerine Allah tarafından ilâhî kitap verilmemiş kavimlere de ümmî denir. Hz.Muhammed (s.a.) de, kavminden bazıları gibi, Câhiliye dönemi Araplarının dinlerinden hiçbirini benimsememiş ve ilgi duymamıştı, kutsal kitapların içeriklerinden habersizdi. "
(Hz. Muhammed'in Ümmîliği, Prof. Dr. Vecdi Akyüz, 11.4.2006- Yeni Şafak Gazetesi)
[5095] “Ümmiler”, İbn Abbas’ın da isabetle açıkladığı gibi, kitap ehlinin dışında kalan tüm Araplardır. Ümmilik, Tevrat ve İncil gibi bir kitaba tabi olmamaktır. Okur-yazar olup olmaması fark etmez. “Ümmi” kavramına “okur-yazar olmama” anlamı, sonradan tedarik edilmiş yanlış bir anlamdır. Bu anlam kayması, sonrakilerin, “Mûcizât-ı Nebî” listesine bir madde daha ilave etme arzusundan kaynaklanmıştır.
(Mustafa İslamoğlu, Hayat Kitabı Kur'an, Not: 5095)
Konu ile ilgili ayetleri de not etmiş olayım.
O, ümmîlere, içlerinden, kendilerine âyetlerini okuyan, onları temizleyen, onlara kitabı ve hikmeti öğreten bir peygamber gönderendir. Hâlbuki onlar, bundan önce apaçık bir sapıklık içinde idiler.
Diyanet İşleri Meali (Yeni)
Hem sen bu (Kur’an)dan önce herhangi bir (kutsal) kitabı okumuş değildin; dahası onu kendi elinle yazıyor da değilsin. Eğer böyle olsaydı insanları kuşkuya düşürürlerdi, gerçeği geçersiz kılmaya yeltenenler.
Mustafa İslamoğlu Meali
