Multimedya Sözlük Ne İşe Yarar ?
Bu yazıda, henüz yeni oluşturulan Multimedia Dictionary projesinden ve de kelime ekleme yöntemlerinden bahsedeceğim.
Neden Yeni Kelimeler Öğrenmeliyiz? Ya da Öğrenmeli miyiz ?
Arkadaşlar kelimelerle yakınlığınız nedir? Kelimelere bakış açınız nedir, merak ediyorum...
Bence her dil kelimeleriyle yaşıyor, nefes alıyor.
Hani hep denir ya kelimeler de doğar büyür gelişir diye...
Kanaatimce kelimeler öyle bir hazinenin anahtarıdır ki; beynimizdeki hazinenin kapılarını bu anahtarlarla dış dünyaya açıyoruz. Çünkü insanın düşünceleri uçsuz bucaksızdır. Resimlerle düşünür, buluşlar yapar, yeni şeylerin peşinde koşar. Yine, insan beynindeki dünyasında kızar, üzülür, sevinir...
Tabii ki bunlar çoğu zaman hissedişle kalmaz ve dış dünyaya akar. İşte olayın tam burasında bizim kelime haznemiz devreye girer.
Kişisel lügatimiz elverdiğince ifade etmeye çalışırız kendimizi. Kimi zaman anlatamayız, kimi zaman yanlış anlaşılırız, kimiz zaman yaptığımız silme ve bozmalarla kafamızdaki düşünceyi yanlış anlatırız...
Buna rağmen biz insanlar genelde anlaşırız. Ne var ki arada aksamalar olmaz değil.
Biraz daha açalım:
Kafamızdaki düşünceye uygun kelimeyi bulamadığımız anlar olmuştur. Bu anlarda bir türlü konuşamayız, düşünen adam taklidi yapıp uygun kelimeye ulaşmaya çalışırız...:)
"neydi... neydi" deriz. "şey... şey" derken öyle kalırız. Eğer kelimeyi bulamadıysak düşüncemiz muallakta kalır ve böylece kendimizi tam ifade edememişizdir.
Bir insana darıldık diyelim. Dargınlığı beynimizden hayata aktarırken yanlış anahtar seçerek; yani yanlış kelimler kullandığımız için, dargınlığımızı karşımızdaki insan nefret gibi algılar ve belki de bir gün sürecek küslük, "bir daha konuşursam ne olayım"lara döner.
Keza biz insanlar zamanımızın çoğunu kendimizle konuşarak geçiririz. Aslında herkes içinden kendisiyle konuşur... Dışından sesli konuşanlara ise
nedendir bilinmez "delidir" denilegelmiştir :)
İşte bu iç konuşmalarımızda kullandığımız dil ve kelimeler çok önemlidir.
Bu gereksiz tafsilattan sonra yeni sözlüğümüzden bahsedelim.
Nasıl kelime ekleriz ?
Öncelikle karar verdik, www.mbirgin.com 'daki arkaşlara bir katkı ve belki de bizden sonra gelecek nesillere bergüzar olsun diye sözlüğe bir kelime ekleyeceğiz :)
Örnek olarak, abase kelimesini seçelim biz.
- Kelimenin kendisini, anlamını ve bir örnek cümle yazıyoruz.
Bunun için sitemizin sağ alt taraflarındaki Web Sözlük bölümünü kullanabiliriz.
- abase : f. aşağılamak, küçültmek, küçük düşürmek, gururunu kırmak
-
Örnek cümleyi kendimiz kurabiliriz... Ya da Jukuu English Sentence Service 'de bu konuda bize yardımcı olabilir.
-
Oradan aldığım bir cümle: A man who uses bad language will only abase himself.
-
Sıra, bu kelimeye ayna olabilecek bir resim bulmaya geliyor. İnternetten rahatlıkla bulabiliriz.
Bu anlamda Flickr benzeri yapılanmalardan istifade edilebilir.
Flickr'den bulunan güzel bir resim. Bu resim aslında olayı gayet güzel özetliyor.
-
Ayrıca abase iki anlamda kullanılıyor... Örnek cümleden anlaşılacağı gibi, "kendini küçük düşürmek" ya da resimde olduğu gibi "karşısındaki kişiyi kendinden büyük bilme" anlamı...
O veya bu fark etmez. Bu resim bize her zaman abase kelimesinin iki anlamını da hatırlatacaktır.
-
Sözcük eklemenin en eğlenceli basamağı ise ''Açıklama'' bölümüne bir şeyler yazmak Burada, "keyword" dediğimiz güzel ve eğlenceli bir teknik kullanacağız. Bu teknik, kelime öğrenmekte bir devrimdir. Şöyle ki; abase kelimesinden yeni bir anahtar kelime ya da kelime grubu oluşturuyoruz. İngilizce'de yazılış ve okunuş farklı olduğundan anahtar kelimenin sesleri bu İngilizce kelimenin seslerini şöyle böyle içermeli ki ''abase'' kelimesini duyar duymaz anlamını hemen hatırlayabilelim. "Şöyle böyle" dedim çünkü burada mükemmel olmaya çalışmak yersizdir; azıcık benzerlik olması yeterlidir.
Mesela abase kelimesini bilgisayara söylettik diyelim.
abase : aba senin
Bu kelimeden anahtar kelime arıyoruz...
Ve, iki kelimelik bir anahtar kelime grubu bulduk. Bu aşamada hayalimiz devreye giriyor (beynin hayal ve gerçeği ayırt edememesi çok işimize yarıyor). Hayal ederken demişken...
Beyin Nasıl Hayalleri Sever ya da Unutmaz?
-
Hayal ettiğiniz görüntünün içinde siz de olun.
-
Canlı renk unsurları kullanın.
-
Hareketlilik
-
Saçmalıklar
Saçlarınızın çimden olması gibi, ya da diş macunu yerine ketçap kullanmak gibi :)
-
Abartı
Resimler aşırı büyük ya da küçük. Dev bir karıncanın sırtında küçücük siz :)
-
Unutmayın hayalinizde ne kadar ayrıntıya yer verirseniz o kadar iyi çünkü beyin ayrıntıları çok ama çok sever.
Şunu da unutmayalım, hafıza ilişkisinin mükemmel olmasına çalışmayın; aklınıza gelen ilk şeyi yazın. Akla gelen ilk şeyin amaçlanan kelimeyle bağlantılandırılması, bir anlamda zihin egzersizi niteliğinde olduğundan; aynı zamanda beyin geliştirici bir eylemdir.
Şimdi, bu bilgiler ışığında bir görüntü oluşturalım:
abase: aba senin
Siz sırtınızda abanızla çobanlık yaparken, birden karınca ordusunun komutanı ile göz göze geliyorsunuz ve karıncanın haşyetinden olsa gerek abanızı çıkarıp karıncaya giydireyim diyorsunuz "aba senin!" diyerek. Karıncaların komutanı nefessiz kalıyor ve abayı ona giydirdiğiniz için ordusu size saldırıyor. :)
İşte böyle bir hayal kelimeyi hafızaya kazıyabiliyor.
Birkaç örnek daha yazalım... Kelimelerin anlamlarına siz bakabilirsiniz; ben direkt hafıza ilişkisini yazıyorum.
-
abhor : abi horlama
"abi horlama, yoksa senden nefret ederim" konulu bir hayal ediniz lütfen :)
-
abolish : ball iş
Ortağınıza kriz ortamında futbol topu işinin size bol geleceği, konulu bir hayal
-
abdicate : abdi kate
Kate, isimli arkadaşınıza tacını ve tahtını bırakmakla ne büyük ''aptallık'' ettiği konulu bir hayal
-
abacus : abla küsme
Sizden büyük ablanızın elinizdeki abaküsü ona vermediğiniz için hüngür hüngür ağladığı ve dahi boynunda bir emzik asılı olduğu, konulu hayal :)
-
abashed : apaçi
23 Nisan'da evinize Afrika Apaçi kabilesinden misafir çocuk gelmiş ve utangaçlıktan tek kelime edemiyor, konulu hayal
-
abate : abbate
Abbate marka gömlek alırken fiyatı düşürmesi için satıcının kolunu öyle sallıyorsunuz ki adamcağızın kolu kopuyor, konulu hayal :)
-
abbess : aa besmele
Bir rahibe otobüse binerken besmele çekiyor siz de otobüs şoförüsünüz ona göre :)
-
abject : AB ceketi
Siz meclis başkanısınız ve siyasiler atışıyor... AB ceketi ile siyaset yapılmaz, konulu hayal.
Örnekler çoğaltılabilir. Hakikaten İngilizce, anahtar kelime seçmek için çok müsait bir dil. Ayrıca bir kez hayal etmeniz ve 1 hafta, 1 ay, 3 ay, 6 ay gibi aralarla hatırlamanız kelimeyi sizde kalıcı kılar. Yani şu an nasıl "apple" denince düşünmeden aklımıza "elma" geliyorsa, bir zaman sonra hafıza bağlantısı da aradan kalkacak ve siz kelimeyi öylece hatırlayacaksınız.
Bu arada hepimiz internette bir yerlerde dolaşıyoruz ve bu esnada sürekli görsel malzemeyle karşı karşıyayız. İstiyoruz ki bu potansiyel kinetiğe dönüşsün, bize ve insanlara katkı sağlasın.
Zaten hafıza ilişkisi kurma kabiliyeti beynimizin içinde mükemmel bir şekilde var ve bizim onu kullanmamızı bekliyor.
Günde, haftada, belki de ayda 1 sözcükten bile çok şey olur diyoruz. Çünkü herkes 1 sözcük eklerse hergün onlarca yeni resimli kelimemiz olur, güzel olur :)
Bir kelimeyle bile olsa sözlüğe katkıda bulunmanızı istiyoruz; dahası, hem eğlenerek hem de öğrenerek ortak bir şeyler yapmak istiyoruz.
Akıl akıldan üstündür derler... Burada, karşılıklı olarak birbirimizin aklından yardım alırken, aynı zamanda bizden sonra dil öğrenme/edinme yoluna çıkacak arkadaşlara küçük bir hediye bırakmak istiyoruz.
Katkılarınızı ve sözlüğün işleyişine dair öneri ve eleştirilerinizi bekliyoruz...
Not: http://www.voanews.com/specialenglish/archive/2004-03/a-2004-03-03-3-1.cfm adresinde "keyword tekniği" güzelce ele alınmış... Oraya da müracaat etmenizi öneririz.
Emre Saygın
